बाइबलमा कति जना याकूब उल्लेख छन्?

पुरानो करारमा हेर्ने हो भने अब्राहामले इसहाकलाई जन्माए। इसहाकले याकूबलाई जन्माए। त्यहाी याकूबको कुलबाट दाऊदको जन्म भयो र पछि त्यही कुलबाट येशूको जन्म भयो।

नयाँ करारमा याकूब नाउँ भएका पाँच जना मानिसहरू छन्। त्यतिबेला हिब्रू समाजमा ‘याकूब’ नाउँ प्रचलित भएको कारणले गर्दा धेरैले त्यो नाउँ राख्थे। त्यसैले बाइबल पढ्दा कुनचाहिँ याकूबको बारेमा चर्चा गरिएको हो भन्‍ने कुरामा हामी कहिलेकाहिँ

अन्योलमा पर्दछौँ। कुनचाहिँ याकूबको बारेमा चर्चा गरिएको हो भनेर छुट्टयाउन सकियो भने उक्त खण्ड र सन्दर्भलाई स्पष्‍टसँग बुझ्न सकिन्छ। नयाँ करारको पाचँ जना याकूबहरूमध्ये कोही येशूका चेलाहरू थिए भने कोही थिएनन्। याकूबको पत्र लेख्‍ने व्यक्ति सुरुमा येशूको चेला थिएनन्। अब क्रमवद्ध ती पाँच जना याकूबहरूको बारेमा चर्चा गर्नेछौँ।

जब्दियाका छोरा याकूब :- यिनी सुरुका बाह्र जना चेलाहरूमध्ये येशूको नजिकका व्यक्ति थिए। उनको बारेमा लेखिएका बाइबल खण्डहरू यी हुन् : “बाह्र प्रेरितहरूको नाउँ यी हुन् : पहिलो पत्रुस भनिने सिमोन र तिनका भाइ आन्द्रियास, जब्दियाका छोरा याकूब र तिनका भाइ यूहन्‍ना। फिलिप र बारथोलोमाइ, थोमा र कर उठाउने मत्ती, अलफयसको छोरा याकूब र थेदियस, सिमोन कनानी र यहूदा इस्करियोत, जसले प्रभु येशुलाई पक्राइदियो” (मत्ती १०:२-४)। “जब्दियाका छोरा याकूब र तिनका भाइ यूहन्‍ना। उहाँले तिनीहरूलाई बोअनर्गेश, अर्थात् गर्जनका छोराहरू भन्‍ने नाउँ दिनुभयो” (मर्कुस ३:१७)। “यसको छ दिनपछि येशूले पत्रुस, याकूब र तिनका भाइ यूहन्‍नालाई आफूसँग एउटा उच्‍च पाहाडमाथि अलग्गै लैजानुभुयो” (मत्ती १७:१)। “अनि उहाँले पत्रुस, याकूब र याकूबका भाइ यूहन्‍नालाई बाहेक अरू कसैलाई पनि आफ्नो साथ आउन अनुमति दिनुभएन” (मर्कुस ५:३७)।

महत्वपूर्ण ठाउँहरूमा जाँदा येशूले पत्रुस, याकूब र यूहन्‍नालाई साथमा लानुहुन्थ्यो। मत्ती १०:२ मा जब्दियाका दुई जना छोराहरूका नाउँ उल्लेख गरिएको छ- पहिले याकूब र त्यसपछि यूहन्‍नाको नाउँ लेखिएको छ। यसबाट हामीले याकूबको भाइको नाउँ यूहन्‍ना रहेछ भनी थाहा पाउँछौँ। तिनीहरूका पिता जब्दिया मुछुवा पेसाका भए तापनि गालील क्षेत्रका धनी मानिस थिए। उनले साझेदारीमा व्यवसाय गर्ने गर्दथे र कामदारहरूलाई रोजगारी दिने क्षमता उनीसँग थियो। यस कुरालाई यी बाइबल खण्डहरूले पुष्‍टि गर्दछन् : “अनि अलि पर गएपछि उहाँले जब्दियाका दुई  छोरा याकूब र यूहन्‍नालाई डुङ्गामा बसी जाल तुनिरहेका देख्‍नुभयो। उहाँले तुरून्त तिनीहरूलाई बोलाउनुभयो, र तिनीहरू आफ्ना पिता जब्दियालाई ज्यामीहरूका साथ डुङ्गामा छोडेर उहाँको पछि लागे” (मर्कूस १:१९-२०)। “त्यसै गरी जब्दियाका छोराहरू याकूब र यूहन्‍ना पनि छक्‍क परे। तिनीहरू सिमोनसँग साझेदार थिए। येशूले सलोमोनलाई भन्‍नुभयो, ‘नडराऊ, अब उप्रान्त तिमीले मानिसहरूलाई पक्रनेछौ।’ अनि जब तिनीहरूले आफ्ना डुङ्गाहरू पाखामा ल्याए, तिनीहरूले सबै थोक त्यागे, र उहाँको पछि लागे” (लूका ५:१०-११)।

जब्दियाको छोरा याकूब धनी घरानाबाट येशूका चेला हुन बोलावट भएका व्यक्ति थिए। अर्को महत्वपूर्ण कुरा के हो भने उनी बाह्र चेलाहरूमध्ये येशूको धनिष्‍ठ सातै तेस्रो स्तरमा पर्ने चेला थिए। बाइबलमा येशूका चेलाहरूका नाउँहरू लेखिँदा प्राय: तिनको नाउँ तेस्रो स्थानमा लेखिएको पाइन्छ। कृपया यी बाइबल खण्डहरूलाई हेर्नुहोस : मत्ती १०:२; मर्कूस ३:१७; प्रेरित १:१३।

पहिलो शताब्दीको इसाई इतिहास अध्ययन गर्ने हो भने यो याकूब इ.सं.४३ मा मारिएका थिए। स्तिफनसलाई त्योभन्दा पहिले इ.सं.३३ मा यहूदीहरूले ढुङ्गाले हानेर मारेकोले उनी इसाई जगतकै पहिलो सहिद भए। त्यसको करिब १० वर्षपछि राजा हेरोद अग्रपा-प्रथमले (Herod Agripa-I) याकूबलाई तरवारले मारे। येशूका बाह्र चेकाहरूमध्ये सबैभन्दा पहिले सहिद हुने व्यक्ति यही याकूब हो। बाइबलमा यसको बारेमा लेखिएको छ : “ती दिनमा हेरोद राजाले मण्डलीका कति जनामाथि कठोर अत्याचार गर्न थाले उनले यूहन्‍नाका दाज्यू याकूबलाई तरवारले मारे” (प्रेरित १२:१-२)।

अल्फयसको छोरा याकूब :- यिनी पनि येशूका बाह्रजना चेलाहरूमध्ये एक व्यक्ति थिए। अल्फयासका दुई जना छोराहरू थिए- याकूब र थेदियस। यी दुवैले येशूलाई पछ्याए। तलका बाइबल खण्डहरूद्वारा हामीले उनको बारेमा थप जानकारी पउनसक्छौँ : “सहरभित्र पसेपछि तिनीहरू माथिल्लो तल्लाको आफू बस्‍ने कोठामा उक्ले। तिनीहरूचाहिँ पत्रुस, यूहन्‍ना, याकूब, अन्द्रियास, फिलिप, र थोमा, बारतोलोमाइ र मत्ती, अल्फयसको छोरा याकूब र देशभक्त दलको सिमोन र याकूबको छोरो यहूदा थिए” (प्रेरित १:१३)।
मत्ती १०:३; मर्कूस ३:१८ र लूका ६:१५ पनि हेर्नुहोस्।

सानो याकूब :- यस याकूबको विषयमा बाइबलमा त्यति धेरै जानकारी उपलब्ध छैन। मर्कूस १५:४० मा तिनको बारेमा यसरी लेखिएको छ : “त्यहाँ टाढैबाट हेरिरहने केही स्‍त्रीहरू पनि थिए। तिनीहरूमध्ये मरियम मग्दमिनी अनी सानोचाहिँ याकूब र योसेफकी आमा मरियम र सलोमी थिए।” यस खण्डअनुसार सायद उनी होचो कदका मानिस थिए होलान् भनी अनुमान लगाउन सकिन्छ। त्यसैले उनको नाम (अथवा उपनाम)‘सानो याकूब’ रहन गएको हुनसक्छ। तिनको आमाको नाउँ मरियम अनि भाइको नाउँ योसेफ थियो भन्‍ने जानकारी बाहेक अरू कुरा बाइबलमा लेखिएको छैन।

यहूदाको पिता याकूब:- यिनी पनि येशूका बाह्र चेलाहरूमध्ये एक थिए। तिनको छोराको नाउँ यहूदा थियो तर तिनी येशूलाई धोका दिने यहूदा इस्कोरियोत भने होइनन्। “…अल्फायसका छोरा याकूब, र सिमोन, जो उग्रपन्थी भनिन्थे, याकूबका छोरा यहूदा, र इस्करियोत, जो विश्‍वासकाघाती भए” (लूका ६:१५-१६)।

“… याकूबको छोरा यहूदा थिए” (प्रेरित १:१३)।

येशूका भाइ याकूब :- यिनी येशूका आफ्नै भाइ हुन् अर्थात् यिनी मरियम र योसेफ छोरा थिए। उनको जन्ममति थाहा नभए तापनि उनी इ.सं.६२ मा मरेका हुनुपर्छ भनी अनुमान लगाइन्छ। याकूबको पुस्तक उनैले लेखेका हुन् (गलाती १:१९)। उनी यरूशलेम मण्डलीका अगुवा थिए (गलाती२:९) यस पुस्तकमा सुरुदेखि अन्तसम्म यिनै याकूब, उनको सेवकाइ र शिक्षाहरूका बारेमा चर्चा गरिनेछ छ। “के यिनी सिकर्मीका छोरा होइनन् ? के यिनकी आमाको नाउँ मरियम र यिनका भाइहरू याकूब, योसेफ, सिमोन, र यहूदा होइनन्?” (मत्ती १३ : ५५)। “तर प्रभूका भाइ याकूबलाई बाहेक अरू कुनैलाई प्रेरितलाई मैले भेटिनँ” (गलाती १:१८-१९)।

यो पुस्तकमा हामी येशूको भाइ याकूब र उनले लेखेका पत्रलाई विस्तृत रूपमा अध्ययन गर्नेछौँ। करिब २,००० वर्षपहिले लेखिएको पत्रले आज तपाईं र मेरो जीवन अनि हाम्रो मण्डलीको लागि कस्तो शिक्षा दिन्छ भन्‍ने कुरा पत्ता लगाउन हामीले पवित्र आत्माको अगुवाइ र सहायता खोजौँ।