मानिसको बनावटबारे तीन सिद्धान्तहरू

मानिसको बनावटबारे तीन सिद्धान्तहरू

मानिसको बनावटको बारेमा सन्त पावल यसो भन्दछन्, “शान्तिका परमेश्‍वर आफैले सम्पूर्ण रूपले तिमीहरूलाई चोखा तुल्याऊन्, र तिमीहरूका समस्त आत्मा, प्राण र शरीर हाम्रा प्रभु येशू ख्रीष्टको आगमनमा निष्कलङ्क रहून्” (१ थेसलोनिकी ५:२३)। मानिस तीन वटा फरकफरक भागहरू (शरीर, प्राण र आत्मा) मिलेर बनिएको छ भनी यस बाइबलले स्पष्टसँग बताए पनि ईश्‍वरशास्‍त्रीहरूले मानिसको बनावटबारे तीनवटा सिद्धान्तहरू प्रतिपादन गरेका छन् : एक भागको सिद्धान्त (Monochotomism), दुइ भागहरूको सिद्धान्त (Dichotomism), र तीन भागहरूको सिद्धान्त (Trichotomism)।

एक भागको सिद्धान्त : – मानिसमा शरीर, प्राण र आत्मा हुने भए तापनि समस्तगत रूपमा ती सबै एकै भाग हो र तीन भागहरूमा छुट्ट्याउन आवश्यक छैन भनी यो सिद्धान्तले बताउँछ। यो बाइबलीय सिद्धान्त होइन र त्यति प्रख्यात पनि छैन। अहिले सुसमाचारवादी ईश्‍वरशास्‍त्रीहरूको माझमा यस्तो विचारधारा राख्‍ने कोही छैन।

दुइ भागको सिद्धान्त : – यो सिद्धान्तअनुसार मानिसमा दुई वटा भागहरू छन्। पहिलो भाग शरीर हो भने दोस्रो भागचाहिँ प्राण र आत्मा हो। यो सिद्धान्तले प्राण र आत्मालाई अलग गरेर छुट्ट्याउँदैन; यसले यी दुबै एउटै हो भनी भन्दछ। तर हिब्रू ४:१२ ले प्राण र आत्मा फरकफरक  कुराहरू हुन् भनी स्पष्ट बताउँछ : “किनकि परमेश्‍वरको वचन जीवित र क्रियाशील हुन्छ, र कुनै पनि दुइधारे तरवारभन्दा बढ़ी धारिलो हुन्छ। यसले प्राण र आत्मालाई त्यसका जोर्नीजोर्नी र हाड़को गुदीसम्मलाई भागभाग पारुञ्‍जेल वारपार छेड्ने र हृदयका विचार र इच्छा जाँच्‍न सक्‍ने हुन्छ” (हिब्रू ४:१२)। यसलाई शाब्दिकरूपमा हेर्ने हो भने यहाँ प्राण र आत्मा भनेर लेखिएको छ तर प्राण अथवा आत्मा भनेर लेखिएको छैन। त्यसैले यी दुई कुराहरू अवश्य पनि फरक हुनुपर्छ। रोमन क्याथोलिक र प्रोटेस्टेण्ट सम्प्रदायका केही मानिसहरूले यो सिद्धान्तलाई पछ्याउछन्।

तीन भागको सिद्धान्त : –  यो सिद्धान्तअनुसार मानिसमा तीनवटा छुट्टाछुट्टै भागहरू हुन्छन्; पहिलो भाग शरीर हो, दोस्रो भाग प्राण हो, र तेस्रो भाग आत्मा हो। १ थेसलोनिकी ५:२३ र हिब्रू ४:१२ अनुसार बाइबलले पनि यही सिद्धान्तलाई जोर दिँदछ। इसाई इतिहासलाई हेर्ने हो भने पहिलो, दोस्रो र तेस्रो शताब्दीदेखि नै मण्डली अगुवाहरूले यही सिद्धान्तमा विश्‍वास गरेका थिए। चौथो शताब्दीमा अगस्टिन (इ.सं.३५४-४३०) भन्‍ने व्यक्ति रोमन क्याथोलिक मण्डलीको अगुवा भएपछि मानिसमा दुइ भागहरू मात्र हुन्छन् भन्‍ने सिद्धान्त प्रतिपादन गरे। उनले प्राण र अत्मालाई एउटै बनाए जुन कुरा हिब्रू ४:१२ बिपरीत छ। यहाँ हामीले स्मरण गर्नुपर्ने कुरा के हो भने अगस्टिनले नै मरियमलाई ईश्‍वरको दर्जामा उचालेर तिनको आराधना गर्ने प्रथाको सुरुवात गरेका थिए। जेजस्तो भए तापनि मानिसमा तीन भागहरू (शरीर, प्राण र आत्मा) हुन्छन् भनी हामीले विश्‍वास गर्नुपर्छ किनभने बाइबलले नै हामीलाई यसरी सिकाउँछ।